W 2024 roku na terenie Gminy Leśna zrealizowano szereg działań mających na celu poprawę infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej oraz zapewnienie niezawodności systemów wodnych i sanitarnych. Kluczowe zadania objęły:
- Wymieniono wodomierz główny na sieci wodociągowej w Grabiszycach Średnich w miejscu tzw. hurtowgo zakupu wody od spółki Suplaz z Sulikowa. Zamontowano wodomierz ultradźwiękowy, do którego podpięto rejestrator przepływu online.
- Zrealizowano zadanie dotyczące modernizacji stacji zlewnej na terenie oczyszczalni ścieków w Smolniku. W ramach zadania unowocześniono jednostkę sterującą do najnowszego standardu. Gwarantuje to niezawodność i dostępność części zamiennych na następne lata. Przywrócono tym samym także wymianę danych między stacją a dyżurką oczyszczalni. Koszt zadania wyniósł 32 299,80 zł.
- Na ujęciu wody w Szyszkowej oczyszczono dwa zbiorniki pośrednie z zalegających osadów.
- W przepompowni ścieków przy ul. Pocztowej wymieniono uszkodzoną armaturę oraz dokonano gruntownego oczyszczania przy wykorzystaniu wyspecjalizowanej firmy. Przepompownia zaczęła dzięki temu pracować w oparciu o naprzemienną pracę dwóch pomp. Wcześniej pracowała tylko jedna pompa, co nie gwarantowało niezawodności. Tym samym zakończono ostatni etap remontu. W latach poprzednich wykonano m.in. modernizację szafy sterowniczej, montaż żurawika, odtworzenie nawierzchni z kostki i poprawę mocowania wyłazu.
- W SUW Szyszkowa zamontowano przekaźniki sygnału impulsów z wodomierza, umożliwiające jednoczesne monitorowanie zużycia wody oraz sterowanie pompą dozującą podchloryn sodu. Dzięki temu przywrócono zdolność do rejestrowania przepływu w stacji przy użyciu istniejącego systemu monitoringu.
- Odnaleziono i odkopano kolejny węzeł wodociągowy w Stankowicach – zamontowano nową zasuwę sieciową i unieczynniono odcinek sieci biegnący w nieustalonym kierunku (bez odbiorców). Wymieniono też przepustnicę w kolejnym węźle. Działania te to kolejny krok w zlokalizowaniu ukrytych wycieków na tej sieci.
- Pracownicy brygad wodociągowych i kanalizacyjnych ukończyli cykl szkoleń zawodowych obejmujących: spawanie metodą MMA, obsługę koparko-ładowarki, przecinarki do nawierzchni asfaltowych. Łącznie przeszkolono 5 pracowników. Na szkolenia pozyskano 80% dofinansowania z Krajowego Funduszu Szkoleniowego.
- Wykonano remont generalny piaskownika podłużnego. Wymieniono m.in. zużyte ślimaki transportujące piasek. Koszt remontu wyniósł 42 839,06 zł.
- Na oczyszczalni ścieków własnymi siłami zamontowano naprawioną sekcję natleniania w bloku osadu czynnego – wymieniono zużyte membrany i pospawano uszkodzony ruszt. Tym samym po wieloletniej przerwie działa wszystkie 5 sekcji napowietrzających w bloku osadu czynnego. Tym samym poprawie uległa efektywność oczyszczania a także efektywność energetyczna, ponieważ lepiej natleniony blok skutkuje krótszym czasem pracy dmuchaw.
- naprawiono jeden z istotniejszych węzłów na sieci wodociągowej w Leśnej, tj. węzeł w skrzyżowaniu ul. Reja, Sienkiewicza i Kościuszki. Węzeł ten jest jaskrawym przykładem istniejących problemów oraz potrzeb remontowo-inwestycyjnych, które dotykają sieci wodociągowe w Leśnej, Miłoszowie, Stankowicach i Pobiednej. W węźle nie działała żadna z zasuw. Dodatkowo jedna była nieszczelna. Ponadto część armatury została kilka lat temu przykryta nawierzchnią asfaltową w trakcie remontu drogi wojewódzkiej. Od dawna podejrzewaliśmy rozbieżność między zainwentaryzowanym kształtem węzła na mapie a tym w rzeczywistości, co później się potwierdziło. Dzięki ogromnemu wysiłkowi pracowników oraz sprawnej organizacji węzeł udało się wymienić w ciągu pięciu dni roboczych a w tym niezbędne wyłączenie dostaw wody dla tamtego obszaru konieczne było tylko raz i nie przekroczyło 8 godzin. W efekcie przeprowadzonych działań zwiększy się kontrola nad siecią wodociągową w tamtym rejonie oraz zmniejszy się uciążliwość dla mieszkańców w przypadku pojawiających się awarii.
Awarie wodno-kanalizacyjne – 2024 r.
W 2024 r. zarejestrowano 23 awarie wodociągowe na sieciach wodociągowych w Leśnej, Pobiednej, Stankowicach, Smolniku i Złotnikach Lubańskich. Awarie charakteryzowały się różną skalą oddziaływania. Najistotniejszymi były:
- W wyniku wyładowania atmosferycznego w pobliżu ujęcia wody w Smolniku doszło do poważnej awarii urządzeń elektrycznych i elektronicznych. Uszkodzeniu uległ m.in. falownik wiodącej pompy tłoczącej wodę do sieci oraz wodomierz ultradźwiękowy. W czasie oczekiwania na nowy falownik niezbędne było zapewnienie ręcznej obsługi pomp 24 h/d w celu uniknięcia przekroczenia ciśnienia w sieci. Ta awaria pokazuje jak bardzo ryzykowne jest opieranie się tylko na jednym rozwiązaniu technicznym (urządzeniu), które bardzo trudno zastąpić w krótkim czasie.
- Końcem października usunięto tzw. ukryty wyciek w rejonie ul. Baworowo kolonii. O tym, że w kierunku ul. Baworowo płynie za dużo wody, wiadomo było dzięki rejestrowaniu przepływu w komorze za mostem. Jednak w związku z tym, że woda nie wydostawała się na powierzchnię terenu, ustalenie dokładnego miejsca nieszczelności było wręcz niemożliwe. Na trop awarii naprowadził jednostajny przepływ w jednej ze studni kanalizacyjnych. Woda z wycieku dostawał się do kanalizacji. Dokładna lokalizacja awarii była wyjątkowo trudna do ustalenia – gęsta sieć przyłączy i tym samym błędne wskazania geofonu utrudniały prace. Ostatecznie po wielu próbach, udało się zidentyfikować miejsce nieszczelności i skutecznie przeprowadzić naprawę. Była to jedna z większych „zdobyczy” w roku 2024, która pozwoliła zaoszczędzić dużą ilość wody (szacunkowo ok. 200 m3/d).
- w ramach usuwania awarii w miarę możliwości technicznych i finansowych dokonuje się usprawnień na sieci przede wszystkim w postaci montażu dodatkowych zasuw odcinających. Ponadto w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości stanu faktycznego z tym co przedstawiają mapy syt.-wys. zlecana jest inwentaryzacja geodezyjna.
Toaleta to nie śmietnik
W przeciągu roku pracownicy wielokrotnie zmagali się z różnego rodzaju problemami na sieci kanalizacyjnej. W większości przypadków zatory, wylania, itp. były skutkiem wrzucania odpadów do toalet. Licząc na szerokie zainteresowanie treścią niniejszego raportu, także w tym roku przypominamy, że do toalet/zlewozmywaków/umywalek/itd. nie wyrzucamy:
- nawilżanych chusteczek
- tamponów, podpasek
- patyczków higienicznych
- pieluch jednorazowych
- prezerwatyw
- materiałów opatrunkowych
- ręczników papierowych i gazet
- ubrań, szmatek, tekstyliów
- włosów
- resztek żywności
- chemii budowlanej, farb i olejów
- zużytych tłuszczów spożywczych
Odpady te powodują nie tylko problemy w wewnętrznych instalacjach kanalizacyjnych, ale przede wszystkim oddziałują negatywnie na pracę sieci kanalizacyjnej, przepompowni oraz oczyszczalni ścieków powodując m.in.: awarie pomp, zatory, wylania ścieków. Każdorazowe usuwanie wywołanych w ten sposób awarii jest kosztowne. Wyżej wskazane odpady nie rozpuszczają się w wodzie. Np. tłuszcze tężeją w kanalizacji, osadzają się na ściankach i w skrajnych sytuacjach potrafią zatkać całą rurę.
Produkcja wody a straty 2024 – wypadkowa stanu sieci wodociągowych
Zauważyć można, że na najbardziej awaryjnych sieciach w Stankowicach, Pobiednej i Smolniku/Leśnej udało się przełamać tendencję wzrostową.
| 2022 | 2023 | 2024 | |
| Miłoszów | 4,3 | 1,8 | – |
| Szyszkowa | – | – | – |
| Złotniki Lubańskie | 71,4 | 28,1 | 18,2 |
| Stankowice | 82,7 | 85,8 | 79,6 |
| Pobiedna | 82,5 | 86,2 | 86 |
| Smolnik | 46,4 | 49,1 | 38,4 |
| Grabiszyce | 45,5 | 32,5 | 32,5 |
Straty dzielą się na rzeczywiste i pozorne.
Za główne przyczyny rzeczywistych strat uznaje się:
– przecieki z nieszczelności korozyjnych, nieszczelności na złączach i na skutek innego rodzaju uszkodzeń awaryjnych,
– przecieki wody z nieszczelnego uzbrojenia przewodów takiego jak dławiki zasuw, hydranty, zawory spustowe, zawory odpowietrzające i nawiertki połączeniowe,
– przecieki wody w urządzeniach u odbiorców w wypadku niemierzenia ich przez wodomierz
– kradzieże wody.
Pozorne straty wody nie stanową faktycznych ubytków wody z nieszczelnego systemu sieciowego a jedynie wpływają na wartość obliczeniowego wskaźnika strat, to znaczy na wynik liczbowy bilansu objętości wody dostarczonej do sieci i sprzedanej odbiorcom. Na wysokość strat pozornych wpływają:
– dokładność pomiaru objętości wody dostarczanej do sieci,
– dokładność pomiaru objętości wody zużytej przez odbiorców,
– niejednoczesność odczytów przyrządów pomiarowych objętości wody w miejscu dostawy do sieci i u odbiorców.
Analiza współczynników strat za lata 2022-2024:
– na żadnej z sieci nie nastąpił wzrost procentowy strat. Z analizy nocnych przepływów wynika, że na sieci wodociągowej w Złotnikach Lubańskich wodomierz główny sieciowy się zatrzymuje dlatego też wynikła strata nie powinna być wynikiem nieszczelności na sieci. W tym przypadku można uznać, że jest to strata pozorna.
– na sieciach w Smolniku, Leśnej, Pobiednej i Stankowicach utrzymuje się niestety bardzo wysoki współczynnik strat. Mimo podejmowanych wysiłków, bezzwłocznego usuwania występujących awarii a także zlokalizowaniu i zatamowaniu kilku ukrytych wycieków na powyższych sieciach występują w dalszym ciągu nieujawnione nieszczelności.
– sieci w Miłoszowie i Szyszkowej nie wykazują strat.
Wnioski:
- należy planować do wymiany całe odcinki sieci a stare bezwzględnie unieczynnić. Jednocześnie trzeba mieć na uwadze, że tam gdzie to możliwe łącznie z wymianą sieci trzeba także wymieniać przyłącza w całości, ponieważ one też potrafią generować duże straty. Każdy pozostawiony bez wymiany a nieszczelny nawet krótki odcinek przewodu nadal będzie powodem wycieku.
- należy zakupić korelator do odcinkowej diagnostyki przewodów wodociągowych. Dzięki znajomości długości, materiału i średnicy przewodów jest możliwe namierzenie wycieku ustawiając na przewodzie odpowiednie urządzenia.
- należy kontynuować działania zmierzające z opomiarowaniem punktów charakterystycznych na sieciach. Dane z urządzeń pomiarowych pozwalają na zawężanie obszarów poszukiwań wycieków.
Powódź we wrześniu 2024
W połowie września ubiegłego roku naszą gminę dotknęła klęska powodzi. Na szczęście zbiorcze systemy wodno-kanalizacyjne nie zostały naruszone. Nie ucierpiały także urządzenia ujmujące wodę. Oczyszczalnia ścieków także pracowała bezawaryjnie. W związku z intensywnymi opadami deszczu obserwowane były przejściowe przekroczenia parametrów jakościowych dystrybuowanej wody na mniejszych ujęciach.
W związku z krytyczną sytuacją w niektórych miejscowościach (w szczególności Szyszkowej) woda przeznaczona do spożycia była dowożona cysternami na czas doprowadzenia wód ujmowanych indywidualnie do stanu przydatności. Niestety, ale wykorzystując zaistniałą sytuację, jedna z cystern stacjonujących w Szyszkowej została w tamtym czasie skradziona.
Na oczyszczalnię ścieków jeszcze w okresie 2-3 tygodni po obniżeniu się fali powodziowej obserwowane były duże napływy, co może świadczyć o dużym współczynniku infiltracji wód gruntowych do kanalizacji sanitarnej tudzież ogólnospławnej. W związku z tym można wyciągnąć wniosek, że nasza sieć kanalizacyjna podobnie jak i wodociągowa wymaga modernizacji.
Kontrole zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków
Trwają kontrole w zakresie posiadania aktualnych umów oraz dowodów potwierdzających regularny odbiór nieczystości ciekłych ze zbiorników bezodpływowych i osadników w przydomowych oczyszczalniach ścieków. Działania te prowadzone są w oparciu o obowiązujące przepisy prawa, które nakładają na właścicieli nieruchomości niepodłączonych do kanalizacji sanitarnej obowiązek zawarcia umowy z przedsiębiorcą posiadającym zezwolenie Burmistrza Leśnej na prowadzenie tego typu działalności.
W 2024 roku zakończono kontrolę nieruchomości zlokalizowanych w miejscowości Kościelniki Średnie. W kolejnych miesiącach planowane są kontrole w pozostałych sołectwach i na terenach nieuzbrojonych w sieć kanalizacyjną.
W trakcie kontroli mieszkańcy proszeni są o okazanie:
- aktualnej umowy na wywóz nieczystości ciekłych lub osadów z przydomowej oczyszczalni,
- rachunków, faktur lub potwierdzeń wykonania usługi.
Celem kontroli jest uporządkowanie gospodarki ściekowej na terenach nieskanalizowanych oraz eliminowanie nielegalnych zrzutów nieczystości, które mogą zagrażać środowisku naturalnemu i zdrowiu mieszkańców.
