Zgodnie z przygotowanym w 2021 roku raportem Europejski Zielony Ład. Gotowość Gminy Leśna do nowej perspektywy finansowania UE 2021-2027, w roku 2023 realizowane były programy strategiczne przygotowane we wcześniejszych latach. Niektóre z nich jak Lokalny Program Rewitalizacji, kończą swoją ważność w roku 2023, a najważniejszy dokument, czyli Strategia rozwoju Gminy Leśna na lata 2014-2025 także zasługuje na kolejną aktualizację, głównie ze względu na powiązanie z nowymi przepisami o planowaniu przestrzennym a także ze względu na wiele zmian, które zaszły od 2014 r w Polsce, Unii Europejskiej, a także naszej gminie.
Zestawiając założenia Strategii 2014-2025 warto wskazać, że w części inwestycyjnej zrealizowano bardzo wiele zaplanowanych zadań, lub są one w trakcie realizacji. Rok 2023 był w tym zakresie przełomowy ze względu na liczbę inwestycji już zrealizowanych jak i zaplanowanych na rok 2024. Piszemy o tym bardziej obszernie w kolejnym rozdziale: Raport specjalny: Podsumowanie kadencji, finanse i mapa inwestycji.
Dlatego dokonując rocznego podsumowania w zakresie dokumentów strategicznych możemy odwołać się do zapisów z zeszłego roku sygnalizując jedynie kluczowe zmiany jakie zaszły w roku 2023, stanowiąc aktualizację zapisów z lat wcześniejszych.
1/ Plan adaptacji do zmian klimatu
Dokument „PLAN ADAPTACJI DO ZMIAN KLIMATU AGLOMERACJI JELENIOGÓRSKIEJ. Plan adaptacji do zmian klimatu Aglomeracji
Jeleniogórskiej, miasta Jeleniej Góry oraz powiatów i gmin Aglomeracji Jeleniogórskiej” został utworzony 26.05.2023 przez firmę Ekovert. Został on utworzony na zlecenie ZIT AJ w ramach zadania pn.: „Opracowaniu Planu Adaptacji do Zmian Klimatu Aglomeracji Jeleniogórskiej“. Rada Miejska w Leśnej, przyjęła ten dokument uchwałą LXVIII/424/2023 w sprawie przyjęcia „Planu Adaptacji do Zmian Klimatu Aglomeracji Jeleniogórskiej” z dnia 30 sierpnia 2023.
Dokument zawiera szereg analiz wskazujących zarówno problemy, jak i potencjał adaptacyjny poszczególnych 25 gmin członkowskich ZIT AJ. Z tego względu jest to bardzo cenny dokument, ponieważ przedstawia charakterystykę całego regionu i rolę każdej z gmin w zestawieniu ze swoimi najbliższymi sąsiadami. Jest to bardzo dobra praktyka, którą warto byłoby przenieść także na kolejne dokumenty strategiczne, szczególnie Plany Ogólne i powiązane z nimi Strategie Rozwoju, które mogłyby powstawać w porozumieniu i synchronizacji między gminami połączonymi pod względem funkcjonalnym. Warto wziąć to pod uwagę przy zlecaniu czekających nas w najbliższych dwóch latach opracowań.
Warto także podkreślić, że w analizie posiadanych przez gminy członkowskie ZIT dokumentów strategicznych (rozdział 2.1.2 Dokumenty lokalne gmin), gmina Leśna bardzo słabo wypadła w zakresie planowania przestrzennego (zaledwie 23% możliwych do uzyskania punktów) co jest kolejnym, ważnym argumentem za pilnym przeprowadzeniem zmian w tym zakresie i skorygowaniu wielu błędów i zaniedbań, jakie mają MPZP I SUiKZP opracowane w latach 2012-2014.
Znacznie lepiej wypada nasza Strategia Rozwoju wraz z przyjętą w 2019 roku aktualizacją. W tym zakresie jesteśmy wraz z gminą Gryfów Śląski na samym szczycie tabeli z oceną 47% możliwych do zdobycia punktów.
Plan adaptacji wskazuje na bardzo wiele istotnych problemów i ich powiązania z jakością życia, zdrowiem, bezpieczeństwem ludzi i mienia. Do zagrożeń o najwyższym priorytecie adaptacji sektorów do zmian klimatu na terenie AJ zaliczono się: powodzie,
podtopienia, susze, fale upałów oraz burze i silne wiatry. Leśna znalazła się w gronie gmin, które są w największym stopniu eksponowane na wiele zagrożeń jednocześnie. Nie można więc tego lekceważyć, dlatego rekomendujemy zarówno radnym Rady Miejskiej jak i mieszkańcom przynajmniej częściowe zapoznanie się z tym obszernym (696 stron) dokumentem i wnioskami jakie z niego płyną.
2/ Strategia ZIT AJ
Oprócz Planu adaptacji do zmian klimatu, Gmina Leśna, jako członek porozumienia ZIT AJ objęta jest także strategią działania aglomeracji jeleniogórskiej. Dokumenty programowe ZIT AJ znajdują się na witrynie partnerstwa:
We wstępie do strategii ZIT AJ czytamy: W kontekście dużych dysproporcji rozwojowych w województwie dolnośląskim obszar Aglomeracji Jeleniogórskiej nadal pozostaje jednym ze słabiej rozwiniętych subregionów w województwie. Podkreślenia wymaga fakt, iż koncentruje się tu spora liczba gmin, na obszarze których występuje kumulacja problemów społeczno-ekonomicznych i które, dla pełnego wykorzystania ich potencjałów rozwojowych, wymagają zewnętrznej interwencji. W Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2030 wśród obszarów problemowych w aspekcie utraty funkcji społeczno-gospodarczych znajdują się dwie gminy z terenu AJ: miasto Złotoryja oraz miasto na prawach powiatu – Jelenia Góra (2 spośród 17 miast średnich tracących funkcje społeczne na obszarze województwa dolnośląskiego). Natomiast do gmin zagrożonych trwałą marginalizacją zaliczono gminy: Kowary, Leśna, Mirsk, Świeradów-Zdrój, Świerzawa i Wojcieszów (6 spośród 30 na obszarze województwa dolnośląskiego).
Umieszczenie Leśnej w KSRR na liście gmin zagrożonych marginalizacją ma swoje uwarunkowania historyczne, związane głównie z nagłą likwidacją przemysłu i zapaścią społeczno-gospodarczą – podobnie jak w Mirsku czy Kowarach. Ma to jednak pozytywny aspekt, oznacza bowiem większe szanse na dostęp do środków finansowych UE o charakterze horyzontalnym – takich gdzie konkurujemy z innymi gminami z całego województwa (FEDŚ) lub Polski (np WPR, FENIKS, EFS).
Strategia ZIT AJ dostrzega też wartości wnoszone przez naszą gminę do całego obszaru aglomeracji, są to m.in zasoby związane z aktywnością mieszkańców i gminy związaną z budownictwem drewnianym: Specyfika dziedzictwa kulturowego regionu opiera się również na tradycjach związanych z budową domów przysłupowych, które stara się promować – między innymi – gmina Leśna.
W tym kontekście strategia wysoko (najwięcej punktów) oceniła złożony przez Leśną projekt Centrum Domów Przysłupowych, Ośrodek Edukacji Krajobrazowej oraz przygotowaną wspólnie z Kowarami koncepcję rewitalizacji budynków i przestrzeni dworców kolejowych na cele promocji turystyki, rekreacji i produktu lokalnego. Oba te projekty znalazły się na samej górze tabeli zgłoszonych projektów.
Zgodnie z zapisami strategii: Realizacja wiązki projektów przyczyni się do poprawy warunków życia mieszkańców i wzmocnienia potencjału społecznego AJ, a także będzie pozytywnie oddziaływać na efekty innych projektów dotyczących zrównoważonego rozwoju turystyki czy dziedzictwa kulturowego AJ oraz działań na rzecz bioróżnorodności i adaptacji do zmian klimatu w AJ. Celem projektów tworzących wiązkę jest zapewnienie wygodnego, przyjaznego i inspirującego środowiska dla mieszkańców i odwiedzających, dzięki zwiększeniu atrakcyjności i bezpieczeństwa przestrzeni publicznych AJ a także ich dostosowaniu do potrzeb osób ze specjalnymi potrzebami z jednoczesnym wykorzystaniem na rzecz lepszej adaptacji do zmian klimatu, co zostanie osiągnięte m.in. poprzez odnowę, przebudowę i/lub modernizację miejskich placów, skwerów, ulic, obiektów małej architektury, wymianę oświetlenia ulicznego na energooszczędne, rozwijanie zieleni miejskiej, zastosowanie powierzchni przepuszczalnych i powiększanie stref przeznaczonych dla pieszych i rowerzystów. Dodatkowo w ramach wiązki mogą zostać zrealizowane inwestycje polegające na poprawie dostępności gminnej infrastruktury sportowej, w tym przyszkolnej. Wiązka projektów nakierowana jest na tworzenie przestrzeni, które sprzyjają aktywizacji i interakcji społecznej, aktywności fizycznej, dobrej jakości wypoczynkowi, różnorodnym doświadczeniom kulturowym i artystycznym oraz tworzą zdrowsze i bezpieczniejsze warunki do życia.
3/ Rewitalizacja
30 sierpnia 2023, Rada Miejska w uchwale LXXI/441/2023 w sprawie przedłużenia obowiązywania „Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Leśna na lata 2016-2023” do końca 2024 roku, zdecydowała o przedłużeniu programu rewitalizacji do końca 2024 r, jego opracowanie zostało przyjęte do realizacji w budżecie na rok 2024.
4/ Energetyka
Pod koniec roku 2022 opracowano założenia do kompleksowej strategii energetycznej dla gminy wraz z audytami w budynkach użyteczności publicznej. Prace nad tymi dokumentami zakończono w roku 2023, a ich efekt został przedstawiony w kolejnym rozdziale: Raport specjalny: Strategia energetyczna gminy Leśna
